W Ludzkim, arcyludzkim skupia się Nietzsche na – jak pisze Z. Kuderowicz podstawowych pojęciach etyki, jak wolność woli, odpowiedzialność, wina, kara, sumienie. Analizując sens tych pojęć chciał uświadomić sobie funkcje i znaczenie etyki normatywnej oraz poddać krytyce moralność jako dziedzinę ludzkiego życia. A najlepiej służy temu zadania specyficzna forma literacka, daleka od ścisłości, systematyczności, forma aforyzmu. Jak pisze J. Köhler gestem tego filozofowania nie jest maksyma, lecz demaskacja: jej istota nie zasadza się na „prawdzie”, której wedle Nietzschego wcale nie ma, lecz na akcie. Akt nosi nazwę aforyzm. I dalej: Aforyzm zrywa światu maskę z oblicza, odzienie z ciała.

Po rewolucyjne życie towarzyskie środowiska artystyczno-literackiego było jeszcze barwniejsze niż pokazują to teksty publikowane chociażby na łamach takich pism jak „Krasnyj żurnał dla wsiech” czy późniejszy „Krasnyj żurnał dla wsiech krasnych”. Literatura powstająca w nowym systemie brała się za klapy, prała po mordach, życząc sobie nawzajem rychłej śmierci. Goniono się po ulicach z rewolwerami. Donoszono na siebie. Przekupywano kochanki. Zabierano do łagra żony. Niszczono rękopisy powieści, dramatów. W najlepszym wypadku wykradano. Tworzono grupy nacisku, które pożerały idących samotnie literatów, Podsumowując: robiono to wszystko, co powinno się robić w totalitarnym państwie literatury. Jak było w środowiskach artystycznych? Dla przykładu: w Czerwonym Klubie Czerwonego Aktora bili się kijami bilardowymi gdzie popadło. Ci, którzy nie chcieli brać udziału w takim życiu literackim przemieszczali się w zacisze czarnomorskich lub kaukaskich kurortów do Kisłowodska, Władykaukazu, Tyflisu, Batumi i dalej. Jakby to były jedyne miejsca ratunku. W pewnym sensie tak, bo czerwoni prześladowcy zapominali z czasem o uciekinierach. Być może nie byłoby problemu. Ale literaci sami dawali znać o sobie. Bowiem trudno uciec jeżeli chce się ze wszystkich sił być współczesnym pisarzem – znanym i podziwianym. Nie pozostawało więc nic innego jak uczestniczyć w tej całej literackiej jatce, walcząc o sławę. Bez względu na rozwój sytuacji trzeba było jednak za coś jeść i popijać... A za tym pojawia się niezmiernie ważne pytanie, które stawia Bułgakow w utworze „Bohema”: Jak wyżyć z literatury? Z posłowia Barbary Dohnalik