Nowoczesność i Zagłada - jedna z najważniejszych i najgoręcej komentowanych książek XX wieku, uhonorowana Europejską Nagrodą Amalfi i prestiżową Nagrodą im. Theodora W. Adorna. Zygmunt Bauman sprzeciwia się zamykaniu problemu Zagłady w historycznej przeszłości, w której winni zostali osądzeni. Próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego do straszliwych zbrodni doszło w nowoczesnym społeczeństwie, w zaawansowanym stadium jego cywilizacyjnego rozwoju i szczytowej fazie rozkwitu kultury. Dowodzi, że Holokaust i systemy totalitarne były wynaturzoną, ale logiczną konsekwencją działania racjonalnych, biurokratycznych mechanizmów sprawowania władzy, nie raną czy chorobą naszej cywilizacji, lecz jej pełnoprawnym produktem. Uważa, że doświadczenie Zagłady, które dramatycznie dotknęło poprzednie pokolenia, zawiera w sobie kluczowe informacje na temat społeczeństwa, które dzisiaj tworzymy. Namawia do myślenia i analizowania tego problemu również jako przestrogi, dotyczącej dzisiejszego sposobu życia, jakości instytucji, na których opieramy nasze bezpieczeństwo oraz przydatności kryteriów, za pomocą których oceniamy nasze postępowanie i relacje z drugim człowiekiem.

Książka ta zmusza, by na nowo zastanowić się nad źródłem zła. Autorzy, odnosząc się do historii Holokaustu, wyjaśniają procesy psychologiczne kształtujące osobowość sprawców, biernych świadków oraz heroicznych altruistów ratujących ofiary. Próbują wniknąć w najbardziej mroczne zakątki ludzkiej psychiki, by zrozumieć przyczyny zbrodni Holokaustu i innych aktów ludobójstwa. Omawiają procesy grupowe i międzygrupowe, a także czynniki kulturowe oraz biologiczno-ewolucyjne mogące odpowiadać za występowanie zachowań zbrodniczych. Sformułowane przez nich wnioski mają charakter uniwersalny i wykraczają daleko poza ogólną teorię przemocy międzygrupowej. W XXI wieku ludobójstwo wciąż jest możliwe, wciąż jest obecne, zmienia tylko kontynent. Historycy, socjologowie i religijni ludzie wciąż poszukują odpowiedzi na pytanie "skąd bierze się zło?", bo wciąż - niestety - musimy o to pytać samych siebie. Przecież niedawno, po Holokauście, znów mogliśmy oglądać ludobójstwo w Europie - w Jugosławii, a dziś w Chinach. Przeszło 60 lat po wojnie, mamy dalszy ciąg totalitarnych reżimów, morderstw na tle rasowym i etnicznym. Znów wracamy do filozoficznego dyskursu Locka i Hobbesa: czy bóg stworzył człowieka dobrym czy złym? Państwa demokratyczne, szanujące kodeks praw człowieka, każą przyznać rację Johnowi Locke'owi, ale chyba i on sam miałby dziś problem ze swoją teorią, gdyby zobaczył, co dzieje się w Chinach. [Z recenzji prof. Szewacha Weissa] Książka łączy w sobie wnikliwość poszukiwań psychologów społecznych, na co dzień zajmujących się eksperymentalnym badaniem ludzkiego zachowania, z głębią dociekań humanistów i historyków (...) przybliża czytelnikowi najnowsze odkrycia psychologii stosunków międzygrupowych, ale również psychologii osobowości, psychologii społeczno-poznawczej i psychologii procesów wewnątrzgrupowych. Wnioski z tych obszarów współczesnej psychologii społecznej są trafnie odniesione do konkretnych wydarzeń historycznych, do procesów społecznych i politycznych.

Książka jest wynikiem interdyscyplinarnych badań dwudziestu ośmiu autorów pracujących przez trzy lata systemem seminaryjnym pod kierownictwem Feliksa Tycha, autora projektu, oraz Moniki Adamczyk -Garbowskiej. Przedstawia próbę kompleksowego zbadania wpływu Holokaustu i okupacji niemieckiej na kondycję nielicznych - w porównaniu z przedwojenną liczbą - ocalałych Żydów polskich. Autorzy wprowadzają czytelnika w świat życia żydowskiego i stosunków polsko-żydowskich w powojennej Polsce od roku 1944 po pierwszą dekadę XXI wieku. Teksty zostały ułożone w czterech blokach tematycznych, które w znacznej mierze odpowiadają istotnym etapom życia żydowskiego w Polsce i jego postrzegania przez większość społeczeństwa, czyli kolejno latom szacowania strat, nadziei i odbudowy, okresowi tabuizacji, zacierania pamięci, wreszcie - sytuacji obecnej. Adresowana zarówno do specjalistów, jak i szerszego kręgu odbiorców książka ta może służyć jako źródło wiedzy, swoisty przewodnik, a także inspiracja do dalszych badań nad następstwami Zagłady w Polsce i w innych krajach. Jest to pierwsza zakrojona na tak szeroką skalę publikacja, która na przykładzie Polski - przed wojną największego skupiska Żydów w Europie i drugiego, po USA, na świecie - ukazuje wpływ Holokaustu na powojenną kondycję Żydów oraz całego społeczeństwa polskiego.